Kayseri'deki Gereme Harabelerini hiç duydunuz mu?
Kaynak: www.kayserigezi.net ( Daha fazla Turizm yazıları ve bilgileri için tıklayın)
Binlerce yıldır İç Anadolu bölgesinde coğrafyanın ve insan yaşamının şekillenmesinde büyük payı olan Erciyes Dağı, içinde barındırdığı saklı güzelliklerin keşfedilmesini bekliyor.
Nevşehir’deki Göreme ile benzer isim taşıyan Gereme’nin bu yöre ile bağlantısı var mıdır?
İşte o güzelliklerden biri GEREME…
Tarihin derinliklerinde de kendine yer bulmuş olan Gereme; Develi’nin kuzeyindeki Erciyes (Argaios ) Dağı arasında kalan dik vadide kurulmuştur. Doğuda Kalkanlı Tepe, kuzeydoğuda Kilise Dağı (Zeyrek Tepesi), kuzeyde en üstte Şapkalı Kartın Tepe ve hemen altında Gök Tepe, batıda Yassı Kartın Tepe ve Karaçıklı Tepe, güneybatıda Kızıltepe, güneyde ise Kızıl Yazı Toprağı adı verilen düzlük, Gereme’nin konumlandığı eğimli arazinin doğal sınırlarını oluşturur.
ARAŞTIRMACILAR GEREME İÇİN NE DÜŞÜNMÜŞ…
Çukurova Üniversitesinden Arş.Gör. Fatih Erhan’ın Antik Çağ Araştırmaları- Antik Dönemlerde Gereme projesinde; Gereme ile ilgili, etimoloji ve tarihi coğrafya incelemelerisonucunda; yerleşmenin antik çağdaki isminin “Keramos” olması gerektiği, Nevşehir’de yer alan Göreme ile günümüzdeki söylenişi dışında, tarih içerisinde herhangi bir etimolojik bağının olmadığı kanaati hasıl olmuştur. Gereme’nin 4. yüzyılda büyüyüp gelişmiş ve Bizans Dönemi’nde de bu varlığını sürdürmüş olan bir Piskoposluk Merkezi olması gerektiğine dikkat çekiyor.
SALLANEMEDE NASIL ANLATILMIŞ…
1914 tarihli Karamanlıca Nevşehir Salnamesinden 2005 yılında Fehmi Dinçer tarafından çevrilen ve En Agio Konstantinonun 29 Ağustos 1902 tarihli yazısında; Kereme (gereme-kutsal yer) denilen bir mevki vardır. Eski adının Mekelli olup, meşhur manastır harabeleri, suyolları, kütüphaneleri, hazine daireleri bulunmaktadır. Bu manastır bitişiğinde gayet mükemmel mektepleri ile meşhur eski bir şehir var idi. İşte bu mekteplerde Sozomenosa iki biraderler Gallos ve lilianos tahsil etmişlerdir. Yerleşimin kuzey batısındaki Panagia Kilisesi ile ilgili ilk bilgilere 1842 yılında Hamilton’un seyahatnamesinde rastlanmaktadır.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE GEREME’DE NELER YAŞANMIŞ…
Gereme (Korama/Gedeme ) Şehri: Erciyes dağının Güney yamacında olup Şehrin etrafındaki dik yamaçlardaki Volkanik tüflerin sürüklenmesi 1932 ve 1942 yıllarında görülen depremler, sel ve bazı doğal etkenler neticesinde şehirdeki mabetlerden bir çoğu ve Sivil Mimarinin tamamı toprak altında kalmış olup, bazı yüksek evlerin ve kiliselerin bazı üst kısımları halen ayaktadır.
2005 yılında; Develi Belediyesi, Kayseri İl Özel İdare Müdürlüğü ve İŞKUR tarafından yürütülen AB destekli Küllerdeki Ekmek Projesi kapsamında, Gereme Harabelerinde Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nilay Çorağan sorumluluğunda 50 personelle Arkeolojik kazı çalışmaları yapıldı.
Nilay Çorağan’ın kazı sonrası Gereme ile ilgili değerlendirmelerine göre; “2 bin yıllık bu kazı bölgesi 2 bin 900 kilometrekarelik bir alana yayılmış ve Eski adı ile Kereme- Koroma Şehri Kapadokya bölgesi için önemli bir yer tutmuş, o devirde bölgeye Gabadonya ismi verilmiştir.
Hakim bir tepe üzerinde bulunan ve Şehrin kuzey doğusunda dağ kilise olarak şapel ile Panagiabazilikal Kilisesi yer alır. Kilise 3 gömü amaçlı, Bazilikal planlı bir yapıdır. Araştırmacılar tarafından erken Bizans dönemine (4.yy. Konstantin.)tarihlenir. Ayrıca yapının Berna bölümünün altında Kripta’sı bulunmuştur.Gereme Kiliselerinin çevresindeki sivil yapıların yanında bir de anıt mezar bulunmaktadır.
Gereme Harabelerin alt kısmında, hamam olduğu tahmin edilen yapının duvarında havalandırmayı sağlamak için pişmiş toprak künkler yanında iyi tıraş edilmiş iri taşlar, harçlı ve harçsız olarak kullanılmıştır. Bu açmalardan elde edilen küçük buluntulardan anlaşıldığına göre burası, Geç Roma ve Erken Bizans dönemi yapıları olduğu ortaya çıkmıştır.”
Ayrıca Gereme’nin eteklerine yaslandığı Kartın Tepesi’ndeki kayalıklar içerisine oyulmuş sığınak olarak kullanılan Mağaralar da bulunmaktadır. Bu nedenlerle Gereme Harabeleri inanç turizmi bakımından önemlidir.
Araştırmacı-Yazar Nezir Ötegen, 2021 Develi/Gereme
