Hz. Adem için gösterdiğim ve güvenilir olarak düşündüğüm kaynaklarda ad kökeni ve yaratılışı ile ilgili bilgiler verilirken Kutsal Kitabımızda ve Tevratta verilen bilgiler de mevcuttur. Adem kelimesinin kökeni ile ilgili Arapça ve İbranice ön plana çıkarken Sümer (Kenger) dilinde de Adamu kelimesi de ilgi çekicidir. Kisi/kişi "insan, kimse" [ Orhun Yazıtları (735) : Öd te?ri yaşar kişi oglı kop ölgeli törümiş [Zaman tanrısı yaşayan kişi oğlunu hep ölümlü yaratmış] sözünde de insan için Öz Türkçe olarak "Kişi" kelimesi ile belirtildiğini anlıyoruz.
Toplum içinde bir kişinin olumsuz ya da eksik söz, düşünce ya da davranışında dolayı " Adam ol" ya da " İnsan Ol" sözü kullanıldığını birçoğumuz bilir. Belki de birçoğumuz bunu sorguladık bir adam nasıl olunur ya da bir insan nasıl olunur diye. Burada aslında bir kendine dönüş, bir öze dönüş ile insan ve adamlık unsurunun yüceltilmesi ve bir değeri olduğu söz konusu.
Tâbi burada belki de Ata Erkil kültür etkisi görünüp erkeklik ön plana çıkıyor. Erkek ve kadın bir insan olup burada adalet gereği ayrım yapmak istemem. Çünkü toplumda iki farklı cinsiyetin varlığı ile bir bütünüz. Bir de bayanların, bayan olmaya özgü karakteri ve yaratılış özellikleri olduğunu düşünüp toplumsal cinsiyet sosyolojisinde bazı görevlere ve konumlara sahip olduğunu anlıyoruz.
Adam olmak ve insan olmak sözünden anladığımız belki de iyilik, doğruluk, adalet, dürüstlük, güvenilirlik gibi unsurları da anlayabiliriz. Gelişim, olgunlaşma, görev ve sorumluluk bilinci üzerine yaşama, erdemli ve örnek insan olma gibi olgulara da sahip olma anlamında kullanıldığını da anlayabiliriz. Her halükarda birçok yönden olumlu özellikler taşırken burada olumlu kelimesi de ön plana çıkıyor.
İnsanın doğasına ve yaratılış özelliklerine baktığımızda " Artı ve Eksi Enerji" makalemi de hatırlatarak insanda olumlu ve olumsuz kabul ettiğimiz özelliklerin var olduğunu ve insanın bir enerji kaynağı olduğunu düşünelim. Bir de fiziksel olarak aciz, bazı yönlerden güçsüz, bazı özelliklerimizle başka insanları rahatsız edici, bazı fiziksel ve biyolojik özellikler ile bağımlı ve ihtiyaç sahibi, bir de herkesin kabul ettiği gibi ölümlü olmakla birnevi bu mekânda misafir olduğumuzu da hesaba katalım. O zaman da varlığımızın bir anlamı ya da amacı olduğunu sorgulayabiliriz belki de.
İnsanı her yönüyle ele almak bir kitap konusu olup bir makaleye sığacak bir mesele değil bence. Ama bir de insan denilince adaletli olup karamsar olmadan olumlu yönlerini de düşünmek gerekir. Birçok makalemde zaten belirttim bu durumu. İnsanlik tarihinde güçlü, öncü ve önder, örnek, etkileyici, kendini aşmış, faydalı olan ve birçok olumlu hasletlere sahip insanların varlığı da önemli bir örnek. Bu örneklerden de yola çıktığımızda insanın da değer verilmesi gereken, değerli olmayı hak etmekle birlikte bir değerinin olması gerektiğini düşünebiliriz. Hem de insanın yükselebilen ve düşebilen bir canlı olduğunu da savunabiliriz. Bir de benzetme yapabiliriz ki bir toprağa tohum atıp bir ağaç ve bir meyve vermesiyle verimli olmanın ön plana çıkması örneği burada önemli olabilir. İnsanin doğasında ki iyi ve kötü olarak adlandırılan özellikleri insanda var olan iki farklı tohum olarak düşünelim. Toprak da ruhumuz olsun. Su için ise gelişim için, faydalı olmak için, her türlü olumlu özellikleri besleme, ihtiyacı giderme, faydalanma için ilim, ahlak, değer, erdem gibi olguları düşünebiliriz. Burada yine eğitim ve bilinç ön plana çıkıyor. İnsan olmak ya da adam olmak sözünün anlamı için ise sanırım bu örnekler yeterli. Bir de bu örnekde insan için olan ve insanın yaratılışında var olduğuna inandığımız dört element den ikisi ön plana çıkıyor. Belki de insan olmak yeri geldiğinde toprak olmak, yeri geldiğinde su olmak, yeri geldiğinde hava olmak ve yeri geldiğinde de ateş olmaktır. Çamur olmayalım yeter ki.
Son cümlelerimde de yine toplum içindeki iletişim esnasında bir iyilik yaptığın zaman, olumlu olarak dikkat çektiğin zaman, faydalı ya da olumlu yönde etkileyici olduğun zaman adamın kralı, adamın ham maddesi ya da adamın karekökü gibi ilginç ve sempatik sözler kullanılır. Bir diğer söz ise " Önemli olan insan olmak" sözü de olumlu. Burada da Adam ve İnsan kelimesine olumlu anlam yüklenirken olumlu olmak ve faydalı olmak da ön plana çıkıyor. Bununla ilgili bir diğer düşüncem ise adam olmakla ilgili varlığının özü ve toplumsal kimlik ile ilgili korumak, yaşatmak ile tehlike ve tehdit anında savunmak diyebilirim. Daha açık bir ifade ile " Aslını inkâr etmemek" de adamlık meselesi.
KAYNAKÇA
Adem ve Adam kelimesinin kökü ve anlamı ile ilgili kaynak : https://www.nisanyansozluk.com/kelime/adam
Hz. Adem'in yaratılışı ile Hz. Adem'in isim kökeniyle ilgili diğer kaynak: https://islamansiklopedisi.org.tr/adem--peygamber
Öz Türkçe de kişi kelimesinin İnsan anlamında kullanıldığı ve Orhun Yazıtlarında geçen cümle ile ilgili kaynak :
https://www.google.com/amp/s/www.etimolojiturkce.com/kelime/ki%25C5%259Fi/amp
Sümer - Kenger ilişkisi ile ilgili kaynak :
https://karakutuphane.blogspot.com/2014/02/avuclarmzdan-kayan-tarih-karabasl.html?m=1#:~:text=S%C3%BCmer%20tabletlerinde%20S%C3%BCmerliler%20kendilerini%20ki,a%C3%A7%C4%B1s%C4%B1ndan%20%C3%A7ok%20%C3%B6nemli%20vurgular%20ta%C5%9F%C4%B1maktad%C4%B1r.