Bundan önceki yazımız da erkek ergen çocukları ile ilgili yazımızın ardından kız çocukları ile ilgili de talep geldiği için bu seferde kız çocuklarında ergenliği inceleyeceğiz. Ergenlik, bireyin çocukluktan yetişkinliğe geçiş yaptığı; kimliğini, değerlerini, beden algısını ve sosyal ilişkilerini yeniden yapılandırdığı bir dönemdir. Kız ergen çocuklarda bu süreç; hormonal, duygusal ve toplumsal baskılarla daha karmaşık hale gelebilir. Bu yazı, kız ergen çocukların sağlıklı gelişimi için ebeveynlere bilimsel bilgiler, psikolojik deneyler ve günlük yaşamdan uygulanabilir çözümler sunmaktadır.
Beden Algısı ve Özsaygı
Kız ergenler, bu dönemde bedensel değişimlerin farkına daha çok varır ve toplumsal güzellik normlarıyla karşı karşıya kalır. Bu da özgüvenlerini doğrudan etkileyebilir.
Tiggemann ve Slater, sosyal medya kullanımının kız ergenlerde beden memnuniyetsizliğini artırdığını buldu. Özellikle "mükemmel vücut" imajı, genç kızlarda
Uygulama Tavsiyeleri:
Fiziksel görünümden çok yetenekleri ve değerleri vurgulayın. “Senin problem çözme şeklin çok etkileyici” gibi cümleler kullanın.
Evde kilo, estetik ya da başkalarının görünüşü üzerine olumsuz konuşmalardan kaçının.
Onu sosyal medya içeriklerine karşı eleştirel düşünmeye teşvik edin: “Sence bu görüntü gerçeği yansıtıyor mu?”
Duygusal Dalgalanmalar
Ergenlikte artan östrojen hormonu, duygu değişimlerini yoğunlaştırır. Kız çocukları bu dönemde hem kendilerini ifade etmek isterler hem de çoğu zaman duygularını bastırabilirler.
Carl Rogers’ın İnsancıl Yaklaşımı, bireyin koşulsuz kabul görmesi durumunda kendini gerçekleştirebileceğini savunur. Bu, özellikle kız çocuklarda duygusal güven için çok önemlidir.
Uygulama Tavsiyeleri:
“Ağlamak zayıflık değildir” mesajını verin.
Onun duygularını küçümsemeyin: “Abartma, bu kadar üzülünecek bir şey değil” demek yerine “Senin için gerçekten zor olmalı” deyin.
Onunla duygular üzerine açıkça konuşun: “Bugün seni en çok ne zorladı?” gibi sorularla iletişim kurun.
Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Kadınlık Kimliği
Kız çocuklarına toplum tarafından “nazik ol, sessiz ol, kibar ol, itaatkar ol” gibi mesajlar sıklıkla verilir. Bu, onların özgüvenli bireyler olarak gelişimini olumsuz etkileyebilir.
EleanorMaccoby’nin araştırmaları, kız çocuklarının sosyal olarak daha uyumlu yetiştirildiğini, ancak bu durumun onların risk almaktan ve kendi haklarını savunmaktan kaçınmalarına neden olabildiğini gösterdi.
Uygulama Tavsiyeleri:
Ona düşüncelerini ifade etmesi için cesaret verin: “Senin fikrin nedir?” sorusunu sıkça sorun.
Yanlış yaptığında bile “denemek” cesaretini överek destekleyin.
“Sen bir şeyleri değiştirebilirsin” inancını aşılayın.
Arkadaşlık İlişkileri ve Sosyal Kabul
Kız ergenlerde sosyal ilişkiler, hayatlarının merkezine yerleşir. En yakın arkadaş, çoğu zaman ailesinden bile daha önemli hale gelir. Ancak dışlanma, dedikodu, grup içi baskı gibi
DeborahTannen’in iletişim çalışmaları, kız çocuklarının ilişkilerinde yakınlık ve onaylanma ihtiyacının çok yüksek olduğunu ve dışlanma durumunda özsaygılarının ciddi şekilde sarsıldığını göstermiştir.
Uygulama Tavsiyeleri:
Onun arkadaşlık ilişkileri hakkında yargılamadan konuşun. “Sana nasıl hissettirdi?” gibi sorularla empati kurmasını sağlayın.
Zorbalık ya da dışlanma yaşıyorsa küçümsemeyin. “Bunlar geçer” yerine “Bununla nasıl baş edebiliriz?” yaklaşımı gösterin.
Akademik Baskı ve Mükemmeliyetçilik
Kız ergenler, sıklıkla “başarılı olmalıyım, herkes beni onaylamalı” düşüncesiyle hareket eder. Özellikle toplumda “kız çocukları sorumluluk sahibidir” beklentisi bu baskıyı artırabilir.
CarolDweck’in Zihniyet Kuramı, öğrencilerin yeteneklerinin doğuştan sabit olmadığını, gelişebileceğini benimsemeleri halinde daha dirençli ve başarılı olduklarını ortaya koydu.
Uygulama Tavsiyeleri:
Notlara değil, çabaya odaklanın: “Bu sınavdan ne öğrendin?” sorusunu sorun.
Hataları birer öğrenme fırsatı olarak gösterin. “Mükemmel olmak zorunda değilsin, gelişmek önemlidir” anlayışını yerleştirin.
Anne-Kız İlişkisi ve Kadın Rol Modelleri
Kız çocuklar, ergenlikte anneleriyle özdeşim kurarak kadın kimliğini geliştirir. Bu ilişki, hem güçlü hem de çatışmalı olabilir.
Freud’un psikanalitik kuramında, kız çocuklar anneyle özdeşim kurarak kadın kimliğini inşa eder. Bu süreçte anneyle sağlıklı bir ilişki kurmak çok önemlidir.
Uygulama Tavsiyeleri:
Anne olarak onunla arkadaş gibi değil, rehber gibi olun.
Kendi hayat hikayenizi paylaşarak ona kadınlık süreci hakkında örnek olun.
Eleştirmeden, anlamaya çalışarak dinleyin.
İnternet Kimliği ve Beğenilme İhtiyacı
Instagram, TikTok gibi mecralar, kız ergenlerin kendini ifade etme ve kabul görme alanı haline geldi. Ancak beğeni sayısı, yorumlar gibi göstergeler, onların özgüvenini doğrudan etkileyebilir.
2022 yılında yapılan bir araştırma, sosyal medya kullanımının genç kızlarda depresyon ve sosyal karşılaştırma düzeylerini artırdığını göstermiştir.
Uygulama Tavsiyeleri:
Sosyal medya detoksları yapmayı birlikte deneyin: “Bir günlüğüne sosyal medyasız kalalım” gibi önerilerde bulunun.
Takip ettiği hesapları birlikte inceleyin. “Sence bu gerçek mi? Seni nasıl etkiliyor?” sorularıyla eleştirel düşünmeyi teşvik edin.
Koşulsuz Kabul, Sınır ve Güven Dengesi
Kız ergen çocuk yetiştirirken temel ihtiyaç koşulsuz sevgi, güven veren sınırlar ve duygusal alan yaratmaktır. Onu yönlendirmek istiyorsanız önce duygusal bağ kurmalısınız. Kız ergenler, kendilerini dinleyen, anlayan ve örnek olan ebeveynlere daha çok güven duyar.
Kısa Özet Tavsiyeler:
Onu olduğu gibi kabul edin, kıyaslamayın.
Beden algısını değil, kişiliğini yüceltin.
Duygularını küçümsemeyin, ifade etmesi için alan açın.
Risk almasını, hata yapmasını destekleyin.
Sosyal medya etkilerine karşı farkındalık geliştirin.
Başarıdan çok gelişimi vurgulayın.
Rol model olun; kendi hatalarınızı ve çözümlerinizi paylaşın.
Tamer ÖZTÜRK
Rehber Öğretmen ve Ölçme Değerlendirme Uzmanı